1-Hashimoto hastalığı nedir?
’Hashimoto tiroiditi’’ bağışıklık sisteminin bir
bozukluğu sonucu ortaya çıkar. Nedeni tam olarak bilinmemektedir. 1912 yılında
Japon bilim adamı Akira Hashimoto tarafından tanımlandığı için bu ad
verilmiştir. Hashimoto en
fazla tiroid bezi yetmezliği (hipotiroidi) yapan hastalıktır.
2-Hashimoto nasıl bir hastalıktır ? Nasıl oluşur?
Bu hastalık otoimmün hastalıklar dediğimiz hastalıklardan
birisidir. Otoimmün hastalıklarda vücut kendi dokusunu yabancı doku
olarak algılayıp onu yok etmek ister ve vücut içinde bir savaş oluşur.
Hashimoto tiroiditinde de vücut tiroid bezini yok etmek ister. Vücudumuz tiroid
bezini yok etmek için çok miktarda anti-TPO antikoru ve anti-tiroglobulin
antikoru üretir. Bu antikorlar tiroid bezine bağlanarak tiroid hücrelerini
harap ederler. Bu arada tiroid bezine birçok iltihap hücresi birikir. İltihap
sonucu tiroid hücreleri tahrip olarak azalınca da bez küçülür ve hormon
yapacak hücre kalmaz ve sonunda tiroid hormon yetmezliği ortaya çıkar. Bu
hastalarda yıllar içinde tiroid bezi gittikçe küçülür.
3-Hashimoto hastalığında hangi labaratuvar tetkikleri etkilenir
?
Başlangıçta ufak bir guatr ve kanda anti-TPO antikor
yüksekliği varken TSH, T3 ve T4 hormonları normaldir. Daha
sonra zaman içinde hastalık ilerledikçe önce başlangıç halinde
tiroid yetmezliği gelişir.Hashimoto hastalığı başlangıcında tiroid bezinde
büyüme yani guatr vardır; daha sonra tiroid bezi yavaş yavaş devam
eden harabiyet nedeniyle yıllar içinde küçülerek sanki yok olur.
4-Kimler Risk altındadır?
Hashimoto hastalığının nasıl başladığı tam olarak
bilinmiyorsa da genetik eğilim önemlidir. Ailesel özellik gösterir.
Aynı ailenin üyelerinde sık görülür. Hashimoto tiroidit sıklığı
iyod alımı arttıkça artmaktadır. ABD ve Japonya gibi iyod alımının yüksek
olduğu ülkelerde sıklığı yüksektir.
5-Hashimoto hastalığında görülme Sıklığı ne kadardır
?
Toplumun % 2’sinde bulunur. Hashimoto
hastalarının % 95’i kadındır. Tüm yaşlarda ortaya çıkarsa da 30-50 yaş
arasında sıktır. Kadınlarda erkeklere göre 15-20 kat daha fazla görülür.
Ergenlik çağındaki kızlarda sıklığı % 0.8-1.6’dır.Anti-TPO
antikorunun kanda yüksekliği yaşla birlikte artar ve 70 yaş ve daha büyük
kadınların % 33’ünde bu antikor yüksek olarak bulunur. Anti- TPO ve
anti-tiroglobulin antikorlarının ve sadece TSH’nin yüksek olduğu kadınlarda
tiroid bezi yetmezliği yani tiroid hormon azlığı her yıl % 5 oranında
gelişir.
6-Hangi Şikayetler olur?
Çoğu hastanın hiçbir şikayeti yoktur. Bazı
hastalarda küçük bir guatr ve anti-TPO antikor yüksekliği vardır. Bazen tiroid
bezi yetmezliği (tiroid hormon yetmezliği-hipotiroidi) ile doktora
başvururlar. Yaş ilerledikçe Hashimoto’lu hastalarda hipotiroidi (tiroid
bezi yetmezliği) sıklığı artar.Hashimoto’lu hastalarda lastik sertliğinde bir guatr
vardır. Çok nadiren tiroid bezi sert olabilir. Tiroid bezinde ağrı veya
hassasiyet yoktur. Genellikle tiroid büyümesi sessiz olur ve şikayet bulunmaz.
Bu hastalar doktora genellikle guatr nedeniyle veya tiroid hormon azlığının
neden olduğu halsizlik, bitkinlik, el ve yüzde şişme, ses kalınlaşması gibi
şikayetler nedeniyle başvururlar.
7-Hashimoto Tiroiditi ile Birlikte Sık Görülen
Hastalıklar nelerdir?
Hashimoto tiroiditi olan hastalarda diğer
otoimmün hastalıklar sıklıkla birlikte olur. Bu hastalıklar
aşağıda verilmiştir:Hashimoto tiroiditi; hipogonadizm (seks hormonlarında
azalma), Addison hastalığı (böbreküstü bezi yetmezliği), diyabetes mellitus
(şeker hastalığı), hipoparatiroidizm (paratiroid hormon
düşüklüğü-kalsiyum düşüklüğü) ve pernisiyöz anemi (B12 vitamini eksikliğine
bağlı kansızlık) ile birlikte sık görülür.
8-Çocuklarda Hashimoto hastalığında ne gibi belirtiler olur?
Çocuklarda Hashimoto hastalığı olursa büyüme gecikmesi,
kemik yaşında gecikme ve yüksek kolesterol düzeyleri saptanır.
9-Laboratuvar Bulguları nelerdir?
Hashimoto tiroiditinden şüphelenildiğinde, anti-TPO
antikoru, T3, T4 ve TSH hormon tetkiklerine bakılır. Hashimoto
tiroiditli olguların yaklaşık % 80’inde tanı konduğunda normal T4, T3 ve TSH
düzeyleri saptansa da tiroid bezinde hormon yapımı azalmaya
başlamıştır. Anti-TPO antikorlar hastaların % 95’inde ve
anti-Tiroglobulin antikorlar % 60’ında yüksek olarak bulunur.
10-Hashimoto Tipi Tiroid İltihabında Tedavi nasıl yapılır?
Hashimoto tipi tiroid iltihabını yok edecek bir
tedavi şekli veya hastalığı tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi
yolu maalesef yoktur. Yapılan tedavi sadece guatr ve tiroid bezi
yetmezliği varsa onun tedavisi şeklinde olur.Guatrı olan veya tiroid bezi
yetmezliği olan kişilerde tiroid hormon ilaçları olan Tefor veya levotiron
ile tedavi yapılır ve ilaç dozu serum TSH
düzeylerini normale getirecek şekilde doktorunuz tarafından ayarlanır. Yaşlı
hastalarda veya koroner kalp hastalığı olanlarda tedaviye çok düşük dozlarda
başlanır ve 4-6 haftalık aralıklarla artırılır. Kadınların çoğunda gebelik
süresince dozda % 25-50 oranında bir artış gerekir.Hipotiroidi olmasa bile
guatrı olan Hashimoto hastaları tiroid ilacı tedavisinden fayda görür ve
guatrları küçülür.
11-Hashimoto hastalığı kendiliğinden düzelirmi?
Hipotiroidizm nedeniyle içinde levotiroksin bulunan
ilacı bir yıldan fazla kullanan Hashimoto tiroiditli olguların çok
azında hastalık kendiliğinden düzelebilir. Özellikle aşırı iyod
kullanımı sonrası hipotiroidi gelişenlerde, ve doğumdan sonraki bir yıl
içinde hastalığı ortaya çıkanlarda ilaç dozu azaltılarak hastalığın
düzelip düzelmediği kontrol edilir. Bezi küçülmüş hastalarda hastalığın
düzelme olasılığı yoktur.
12-Hashimoto Tiroiditi Olan Hastaların Dikkat Etmesi
Gereken Hususlar nelerdir?
- İyotlu tuz ve iyodlu öksürük şurubu
kullanmamalıdırlar.
- Selenyum desteği alabilirler. Kanda selenyum düzeyi
düşükse günde 100-200 mikrogram selenyum hastalığınız için faydalı
olabilir
- Tiroid hormon ilaçlarını (içinde levotiroksin bulunan haplar)
aç karna içiniz. Midenizde ağrı yapıyorsa tok karna alın, ancak en
iyisinin aç karna alınması olduğunu unutmayınız. Aç karna alınan ilacın
emilimi daha iyi olur.
- İlacınızı her zaman aldığınız öğünde almayı
unutursanız bir sonraki öğünde alın
- İlacı aldığınız öğünde başka ilaç almamaya çalışın.
Özellikle kalsiyum, demir ve mide ilaçları tiroid ilacının emilimini
bozar.
- Gebe kalmayı düşünen kadınlar doktoruna mutlaka
ilaç konusunda danışmalıdır. Gebe kalınca da tiroid ilaçları alınacaktır.
Çocuğa zararı yoktur. Tiroid ilacı almazsanız düşük riski artar.
Doğum sonrası da kontrollerinizi yaptırınız.
Not: Bu metin Türk Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği
tarafından hasta bilgilendirme amaçlı hazırlanmış textlerden hazırlanmıştır.
Yorumlar
Yorum Gönder